Pozlama nedir? “Doğru Pozlama”nın koşulları nelerdir?
Bu yazımda “pozlama” ve “doğru pozlama” kavramları üzerinde durmaya çalışacağım. Teorik ve teknik açıdan bir fotoğrafı çekmek, film ya da algılayıcı yüzey üzerine ışığın düşürülmesi yoluyla pozlanması demektir. Daha detaylı olarak açıklamak gerekirse; görüntünün ortaya çıkabilmesi için, ışığın diyafram ve enstantane gibi düzenekler yoluyla bir süre boyunca film ya da sensör üzerine düşürülmesi işlemine pozlama denir.
Fotoğraf çekmek, oluşturulacak görüntünün film ya da algılayıcı yüzeyi nasıl ve ne kadar süre etkileneceğini kontrol edebilmek anlamına gelir.
Pozlama, teknik olarak sensöre düşen ışık miktarıdır aslında. Ancak daha yüzeysel bakacak olursak fotoğrafın aydınlık veya karanlık çıkması olarak düşünebiliriz. Aşağıda aynı karenin çok pozlanmış, doğru pozlanmış ve az pozlanmış halleri ile pozlamalara ait histogramları görebilirsiniz.
Doğru pozlama ya da diğer adıyla pozlandırma dengesini kurabilmek için temel olarak diyafram, enstantane ve ISO değerleri arasındaki ilişkiye dair en doğru kombinasyonu bilmek gerekir. Fotoğraf çekiminde konu üzerine düşen, konudan yansıyan ve ortamdaki ışığın özellikleri, ISO değerleri, beyaz ayarlı gibi pek çok etken pozlama üzerinde doğrudan etkilidir.
Pozlamayı temel olarak üç etken belirler:
- “f ” değeri ile ifade edilen diyafram açıklığı
- Enstantanenin açık kalma süresi
- Film ya da sensörün ışığa olan duyarlılığı (ISO)
Doğru pozlama değerini bir bardak dolusu su olarak kabul edersek, suyun çok mu yoksa az mı akacağını belirleyen musluğu “diyafram” olarak tanımlayabiliriz. Suyun ne kadar süre akacağını ise “enstantane” terimi ile isimlendirebiliriz. ISO da, suyun dolduğu kap/bardak olarak nitelendirilebilir. Onun görevi suyu tutmaktır, ne kadar çok su tutarsa (sızdırmazsa, geçirmezse vs.) bardak o kadar çabuk dolacaktır.
Pozlama Elemanlarının Birbirleri ile İlişkisi “Eşdeğerlilik Yasası”
Objektifin içerisinden girecek ışık miktarını belirleyen diyafram, ışığın ne kadar süre kalacağını belirleyen enstantane ve kaydedilecek yüzeyin ışığa karşı olan duyarlılığını belirleyen ISO değerleri birbiri ile her zaman ilişkili olarak pozlamayı etkilerler. İçinde bulunulan her türlü ışık kaynağının denetiminde diyafram ve enstantane değerleri ile yönetebileceğimiz birden çok alternatif vardır.
Diyaframın 1 durak kısılmasına karşılık olarak enstantane hızı da 1 durak uzatıldığı takdirde, algılayıcı yüzey üzerine yine aynı miktarda ışık ulaşmaktadır. Işığın miktarını kontrol eden diyafram açıklığıyla ışığın ne kadar süreyle algılayıcı yüzeyde kalacağını belirleyen entantane arasındaki ilişkiye bağlı olarak doğru pozlamayı gerçekleştirebilecek birden fazla diyafram-enstantane kombinasyonu bulunur. Bu duruma eşdeğerlilik yasası adı verilir. Eşdeğerlilik yasası çerçevesinde enstantane ve diyafram arasında gerçekleştirilen tüm kombinasyonları ayrıca ISO değeri etkiler. Film ya da algılayıcı yüzeyin ışığa olan duyarlılığını belirleyen ISO değeri bir durak arttırılırsa diyafram ya da enstantane değerlerinden birinin ışığı azaltacak şekilde bir durak kısılması gerekir. ISO değeri 1 stop azaltılırsa da diyafram ya da enstantane değerleri 1 durak arttırılmalıdır.
Fotoğraf makineleri doğru pozlamayı hızlı bir biçimde gerçekleştirmek adına otomatik olarak diyafram açıklığı ne kadar fazla olursa, enstantane hızını o oranda arttırır ve ışığın düşme süresini azaltır. Enstantane, yani ışığın yüzeyde kalma süresi arttığı oranda, diyafram açıklığı azalır ve ışığın miktarını düşürür. ISO değeri ne kadar yükselirse algılayıcı yüzeyin ışığa olan duyarlılığı artar ve doğru pozlamayı gerçekleştirmek adına diyafram ya da enstantane değerleri dengelenir.
Eşdeğerlilik yasasına göre çekilen fotoğrafın ışık tarafından pozlandırılma değerleri aynıdır ancak fotoğrafın net alan derinliği ve hareketi açısından birtakım farklılıkları bulunur. Diyafram değeri küçüldükçe net alan derinliği azalır, aynı şekilde ensantane değeri arttıkça fotoğrafta hareket etkisi artar.
Umarım yazım faydalı olmuştur. Yukarıda bahsettiğim diyafram ve enstantane kavramlarına ilişkin ayrıntılı açıklama için Diyafram nedir? ve Enstantane nedir? konulu yazılarımı inceleyebilirsiniz.
Işığınız bol olsun, fotoğrafla kalın!